Những ngư dân ở Mbour, Sénégal, chỉ cách khách sạn nghỉ dưỡng Saly vài dặm, đang dỡ mẻ cá đánh bắt được trong ngày (Ảnh: Jack Thompson).
Bãi biển cát trắng sạch sẽ của khu nghỉ dưỡng sang trọng Le Lamantin ở Saly, cách thủ đô Dakar của Senegal khoảng 90 km về phía nam, có những hàng ghế tắm nắng và dù che nắng ngay ngắn. Tại đây, khách du lịch thích đi mô tô nước, chèo thuyền catamaran và trị liệu Spa mà không biết rằng khách sạn của họ đang được hưởng lợi từ nguồn tài chính khí hậu quốc tế được chuyển qua Nhóm Ngân hàng Thế giới. Tuy nhiên, chỉ cách đó vài km về phía nam, ngư dân địa phương ở Mbour, cảng cá lớn thứ hai của đất nước, đang gặp khó khăn. Những bãi biển nơi họ neo đậu thuyền đang dần bị nước biển dâng cao ăn mòn, đe dọa đến nhà cửa của họ.
Sự tương phản rõ rệt giữa các khu vực ven biển lân cận cho thấy rõ nguồn tài trợ toàn cầu cho các dự án khí hậu - phần lớn là tiền của người nộp thuế từ các nước giàu - thường không giúp được những người đang gánh gánh nặng do tác động của hiện tượng nóng lên toàn cầu, đặc biệt là khi nguồn tài trợ này được sử dụng để huy động thêm đầu tư tư nhân cho các mục tiêu xanh. Saliou Diouf, một ngư dân đã nghỉ hưu bị mất nhà ở Mbour vì sóng lấn, cho biết: “Họ ưu tiên Saly vì các khách sạn rất giàu có. Ngân hàng Thế giới nên giúp đỡ những người dễ bị tổn thương nhất”.
Bản đồ hiển thị vị trí của các cộng đồng lân cận Saly và Mbour trên bờ biển Sénégal (Đồ họa: Fanis Kollias).
Le Lamantin là một trong hàng chục khách sạn cao cấp ở châu Phi cận Sahara được mua lại bởi Kasada Hospitality Fund LP có trụ sở tại Mauritius - có nhà đầu tư là quỹ tài sản có chủ quyền của Qatar và tập đoàn khách sạn đa quốc gia Accor - Công ty này đang cải tạo theo EDGE, một chứng nhận công trình xanh do Ngân hàng Thế giới tạo ra. Kasada đã được Cơ quan bảo lãnh đầu tư đa phương (MIGA) của Nhóm Ngân hàng Thế giới cấp hơn 190 triệu USD bảo lãnh và các khoản vay lên tới 160 triệu USD từ người cho vay khu vực tư nhân, Tập đoàn Tài chính Quốc tế, để giúp họ mua lại các khách sạn trên khắp Kenya, Nigeria, Bờ Biển Ngà, Rwanda, Namibia và Senegal và biến chúng thành những thương hiệu Accor như Mövenpick.
Mövenpick Resort Lamantin Saly, nơi một phòng khách sạn tiêu chuẩn có giá khoảng 220 bảng Anh một đêm (Ảnh: Jack Thompson).
MIGA, chi nhánh bảo hiểm ít được biết đến của Tập đoàn Ngân hàng Thế giới, đã coi việc hỗ trợ các khách sạn là một phần trong nỗ lực về khí hậu trong ba năm qua, theo báo cáo bền vững hàng năm. Khu nghỉ dưỡng năm sao ở quốc gia Tây Phi Senegal, nơi giá phòng ít nhất 220 bảng Anh một đêm (270 USD), đang được chủ sở hữu Kasada tân trang lại để tiêu thụ ít năng lượng và nước ít hơn 20% so với các tòa nhà tương đương khác để đạt được chứng nhận EDGE trong năm nay.
Teresa Anderson, người đứng đầu toàn cầu về công lý khí hậu của ActionAid International, nói với Climate Home rằng “thật sốc khi số tiền ít ỏi dành cho hành động vì khí hậu lại mang lại lợi ích cho các khách sạn sang trọng”. Cô nói: “Tài chính về khí hậu phải được sử dụng để giúp đỡ những người dễ bị tổn thương nhất - chứ không phải để giúp những người giàu nhất thế giới thêm hashtag về khí hậu vào các bài đăng trên Instagram của họ bên hồ bơi”. MIGA nói với Climate Home rằng sự hỗ trợ của họ dành cho Kasada chủ yếu nhằm mục đích phát triển ngành du lịch của Sénégal và tạo việc làm, đồng thời bổ sung rằng việc tân trang lại các khách sạn cũng có thể tác động có lợi đến khí hậu và đóng vai trò quan trọng trong việc khử cacbon cho ngành khách sạn.
Mbour chỉ cách những bãi biển hoang sơ của Saly vài dặm, là trung tâm đánh cá lớn thứ hai ở Sénégal với 11.000 ngư dân (Ảnh: Jack Thompson)
“Thiếu tiền”
Tuy nhiên, ở Mbour gần đó, cộng đồng ngư dân cảm thấy bị bỏ lại phía sau. “Tôi sinh ra ở đây, tôi lớn lên ở đây - khi tôi còn nhỏ, biển chỉ dâng đến cực cuối cùng”, Diouf nói với Climate Home, chỉ vào dấu vết của một chiếc phao do Bồ Đào Nha chế tạo dùng để neo đậu các tàu thuộc địa ở vùng biển này những năm 1800. Ông nói, chỉ trong một thế hệ, biển đã xâm lấn hơn 100 mét bãi biển ở Mbour, buộc 30 gia đình phải bỏ nhà và đe dọa hàng trăm gia đình khác. Một phần tư bờ biển Senegal - nơi sinh sống của 60% dân số - có nguy cơ xói mòn cao.
Bờ biển đang biến mất nhanh chóng của Mbour là một cuộc khủng hoảng đối với 11.000 ngư dân khi những cơn sóng lớn phá hủy thuyền của họ, người dân phải sống chen chúc vào mảng cát còn lại. Nhưng ở Saly, đó lại là một câu chuyện khác. Tại đây, từ năm 2017 đến năm 2022, theo một dự án riêng, Ngân hàng Thế giới đã đầu tư 74 triệu USD vào việc bảo vệ bãi biển, xây dựng 19 bức tường đá, mỏ hàn và đê chắn sóng để cải tạo 8-9 km bờ biển trải dài khách sạn, được khách du lịch ưa chuộng. Ngân hàng Thế giới cho biết dự án đã giúp duy trì khoảng 15.000 việc làm trực tiếp và gián tiếp bằng cách tiết kiệm cơ sở hạ tầng du lịch, đồng thời bảo vệ hai làng chài ở Saly.
Dữ liệu vệ tinh cho thấy đường bờ biển đang thay đổi ở Saly (phía bắc), nơi cơ sở hạ tầng bảo vệ được phát triển và Mbour (phía nam), không có (Ảnh: Dữ liệu Copernicus Sentinel đã sửa đổi 2024/Sentinel Hub).
Trong khi đó, Kasada nói với Climate Home rằng khách sạn Le Lamantin cho đến nay đã tạo ra khoảng 50 việc làm trực tiếp thuộc nhiều loại khác nhau cho những người sống gần Saly, MIGA cũng chỉ ra các việc làm gián tiếp được khu nghỉ dưỡng kích thích như nông nghiệp, thủ công và vận tải. Nhóm Ngân hàng Thế giới (WBG) cho biết các đơn vị của họ làm việc cùng nhau để tránh sự đánh đổi. Trong một văn bản trả lời cho Climate Home, WBG cho biết: “Nó không phải để hỗ trợ các khách sạn và ngành du lịch như một động lực phát triển hay để nâng cao khả năng phục hồi của cộng đồng địa phương - WBG thực hiện cả hai việc đó”. Nhưng ngư dân ở Mbour - nằm ngoài phạm vi của dự án cơ sở hạ tầng bảo vệ bờ biển Saly - không được hưởng lợi từ cách tiếp cận đó, thậm chí còn nói rằng các công trình ở Saly đã làm trầm trọng thêm tình trạng xói mòn trong khu vực của họ. Hội đồng nghề cá thủ công Mbour đã nghĩ ra chiến lược thích ứng với khí hậu để giải quyết vấn đề. Một trong những điều phối viên của nó, Moustapha Senghor, cho biết tường chắn sóng và đê chắn sóng là cần thiết, nhưng không có nguồn vốn nào có thể coi là “một khoản đầu tư khổng lồ”. Ông nói: “Chúng tôi biết chính xác những gì chúng tôi cần phải làm, nhưng lại thiếu tiền.
Mực nước biển dâng cao đang đe dọa những ngôi nhà ven biển và nuốt chửng những cây dừa bảo vệ bờ biển ở Mbour, Sénégal (Ảnh: Jack Thompson).
Tin ngắn: Tạp chí KTTV
.png)
.png)
.jpg)
