Bến Tre đối mặt nguy cơ hạn hán, xâm nhập mặn

Người dân xã Hưng Nhượng, huyện Giồng Trôm chuyển đổi từ trồng lúa sang trồng dừa.

Nước mặn xâm nhập sâu

Chưa năm nào, nước mặn vào sớm và sâu trong nội đồng như năm nay. Theo Ðài Khí tượng - Thủy văn tỉnh Bến Tre, nước mặn đã xâm nhập sâu vào các tuyến sông trên địa bàn. Cụ thể, độ mặn bốn phần nghìn xâm nhập sâu nhất đến xã Thanh Tân (huyện Mỏ Cày Bắc) trên sông Hàm Luông, cách cửa sông khoảng 60 km; độ mặn một phần nghìn đã xâm nhập sâu nhất đến thị trấn Chợ Lách (huyện Chợ Lách) trên sông Cổ Chiên, cách cửa sông khoảng 76 km. Hiện tại, nước mặn xâm nhập hầu như toàn bộ các nhánh sông trên địa bàn tỉnh Bến Tre.

Cuối tháng 12-2019, nước mặn đã xâm nhập sâu vào nội đồng ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất và sinh hoạt của người dân. Nhiều nơi, chưa có hệ thống nước sạch, người dân buộc phải mua dụng cụ trữ nước và sử dụng tiết kiệm cho qua mùa hạn, mặn. Gia đình ông Nguyễn Văn Dũng, ngụ xã Bình Thới (huyện Bình Ðại) cho biết: "Lâu nay, vào mùa khô người dân ở đây chuẩn bị lu, bồn chứa nước ngọt để sử dụng. Tuy nhiên, những tháng nước mặn gay gắt, nhiều người phải mua thêm tấm ni-lông về làm bể chứa nước tạm mới đủ nước dùng trong sinh hoạt, cho gia súc, gia cầm uống. Nước ngọt được sử dụng tiết kiệm, dè sẻn từng chút vì rất hiếm". Ở các huyện ven biển là Bình Ðại, Ba Tri, Thạnh Phú, tới mùa khô, nhiều hộ dân thiếu nước dùng sinh hoạt do chung quanh bị nhiễm mặn.

Tại các huyện nằm sâu trong đất liền như Mỏ Cày Bắc, Châu Thành, Chợ Lách, gần đây cũng bị ảnh hưởng bởi nước mặn. Khi nước mặn về sớm, bất ngờ khiến nhiều người không kịp trở tay. Gia đình ông Nguyễn Văn Liệt, ngụ xã Tân Thiềng (huyện Chợ Lách) làm nghề sản xuất cây giống mấy chục năm giờ đã tìm giải pháp để ứng phó. Ông Liệt cho biết: "Bình thường mọi năm sau Tết Nguyên đán, nước mặn mới xâm nhập đến các tuyến sông nhưng năm nay bất ngờ đến sớm cho nên bà con không kịp đề phòng đóng các cống hay trữ nước ngọt trong mương vườn để sử dụng. Gia đình tôi phải mua dụng cụ đo độ mặn canh lúc nước ngọt mới bơm tưới cho cây giống. Người dân nơi đây buộc phải đào ao, mua dụng cụ trữ nước ngọt, điều mà mấy chục năm qua không ai làm vì vùng này nước ngọt quanh năm".

Tiến sĩ Bùi Thanh Liêm, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN và PTNT) huyện Chợ Lách cho biết: "Hiện tại, nước mặn xâm nhập đã đe dọa trực tiếp đến 8.575 ha cây ăn quả và 1.300 ha cây giống, hoa kiểng. Trong đó, khoảng 11 triệu sản phẩm hoa kiểng phục vụ Tết có nguy cơ thiệt hại cao nhất. Ðồng thời khoảng 20 triệu sản phẩm cây giống như sầu riêng, chôm chôm, măng cụt, bưởi... cũng nguy cơ thiệt hại cao do mẫn cảm với nước mặn. Ngành nông nghiệp khuyến cáo bà con mua dụng cụ trữ nước ngọt tưới cho cây giống, hoa kiểng và thực hiện các giải pháp kỹ thuật như: tưới tiết kiệm, ủ gốc... nhằm hạn chế thiệt hại".

Qua khảo sát của ngành nông nghiệp tỉnh, hiện nay có khoảng 2.000 ha lúa ở hai huyện Giồng Trôm và Ba Tri đã xuống giống có nguy cơ mất trắng. Phó Trưởng phòng NN và PTNT huyện Giồng Trôm Nguyễn Vũ Phong cho biết: "Toàn huyện, nông dân đã xuống giống hơn 270 ha mặc dù ngành nông nghiệp khuyến cáo không nên xuống giống vì nước mặn về sớm. Hiện tại, tất cả các cống trên địa bàn đã đóng lại để ngăn mặn, nước mặn đã xâm nhập vào các kênh cho nên nguy cơ thiệt hại lúa rất lớn".

Trước tình hình nêu trên, mới đây Giám đốc Sở NN và PTNT tỉnh Bến Tre Bùi Văn Lâm, đã ký công văn gửi các huyện, thành phố, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, trung tâm khuyến nông về việc khẩn trương ứng phó tình hình hạn, mặn. Theo đó, tỉnh khuyến cáo không xuống giống vụ lúa đông xuân. Ðể hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại do hạn, mặn gây ra, Sở đề nghị các đơn vị liên quan, các địa phương cùng đoàn thể vận động người dân ngưng xuống giống vụ lúa đông xuân; đối với diện tích đã xuống giống không tiếp tục chăm sóc, đầu tư nhằm giảm thiệt hại; đối với cây ăn quả, tăng cường kiểm tra độ mặn, thông tin kịp thời đến người dân để chủ động phòng tránh; trữ nước ngọt nhằm đủ cung ứng cho cây trồng. Trung tâm khuyến nông phối hợp Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh và các đơn vị liên quan theo dõi, hướng dẫn người dân thực hiện các giải pháp canh tác cây trồng thích ứng điều kiện hạn, mặn.

Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Bến Tre Võ Văn Nam cho biết, ngành nông nghiệp đã triển khai quyết liệt các giải pháp nhằm ứng phó tình hình hạn hán, xâm nhập mặn gay gắt. Trong đó, đối với vườn cây ăn trái, bà con đã chủ động trữ nước tưới, mua dụng cụ đo độ mặn để tránh thiệt hại. Ðồng thời, tập trung tuyên truyền cho người dân để khuyến cáo việc trữ nước ngọt bằng mọi hình thức nhằm phục vụ tưới; sử dụng các giải pháp kỹ thuật tưới tiết kiệm, ủ gốc... trong mùa hạn hán, xâm nhập mặn.

Chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi

Những năm gần đây, người dân đã bắt đầu chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi nhằm thích ứng biến đổi khí hậu. Gia đình ông Nguyễn Văn Minh, ngụ xã Hưng Nhượng (huyện Giồng Trôm) đã chuyển 4.000 m2 đất trồng lúa sang trồng dừa sau đợt hạn, mặn nặng cuối năm 2016. Hiện tại, dừa chuẩn bị cho trái và phát triển khá tốt, diện tích trống chưa bị dừa bao phủ được ông tận dụng trồng chanh, hoa màu có thêm thu nhập. Ông Minh cho hay: "Cây dừa có khả năng chịu độ mặn cao, dễ chăm sóc cho nên gia đình tôi chọn trồng. Những hộ dân chung quanh cũng từ từ bỏ lúa chuyển qua trồng dừa vì mấy năm nay mặn xâm nhập sâu, cây lúa dễ bị thiệt hại". Hiện tại, nhiều địa phương ở huyện Giồng Trôm như Hưng Nhượng, Châu Bình, Tân Thanh… cũng có sự chuyển đổi cơ cấu cây trồng khá lớn. Nếu như 5 năm trước, trên địa bàn có khoảng 4.500 ha lúa thì hiện nay giảm xuống chỉ còn 2.200 ha. Các loại cây trồng được chuyển đổi mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn trồng lúa như dừa, bưởi da xanh, chanh, hoa màu...

Ngành nông nghiệp tỉnh Bến Tre đang tập trung chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi nhằm thích ứng biến đổi khí hậu. Trong đó, thực hiện Nghị quyết 120, ngành nông nghiệp tham mưu UBND tỉnh Bến Tre điều chỉnh quy hoạch cấp nước, quy hoạch nuôi trồng thủy sản, quy hoạch sử dụng đất trong tích hợp cùng quy hoạch của tỉnh. Ðồng thời, ngành nông nghiệp sắp xếp, triển khai quy hoạch ở ba vùng sinh thái gồm: mặn, lợ, ngọt. Hiện, diện tích canh tác lúa giảm 10.000 ha để chuyển sang nuôi thủy sản ở vùng mặn, trồng các loại cây trồng khác có giá trị kinh tế cao hơn như dừa, cây ăn trái, rau màu, cỏ phục vụ chăn nuôi và đất phi nông nghiệp; diện tích dừa từ 68.000 ha tăng lên 72.000 ha; diện tích cây ăn quả cũng tăng từ 27 nghìn ha lên hơn 28 nghìn ha. Qua đó, giúp sản xuất nông nghiệp chuyển đổi cơ cấu theo hướng nâng cao giá trị, phát triển bền vững.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre Nguyễn Hữu Lập cho biết: Thực hiện Nghị quyết 120, tỉnh Bến Tre sẽ tập trung cho các dự án quản lý nguồn nước, thủy lợi, cống phục vụ cơ cấu lại, phát triển kinh tế bền vững. Trong đó, nước mặn được xem là nguồn tài nguyên để phát triển kinh tế. Thủy sản phải ưu tiên tập trung hàng đầu rồi mới đến cây ăn trái, lúa. Hiện tại, các mô hình đầu tư khoa học công nghệ để nuôi tôm hai giai đoạn mang lại hiệu quả cao với năng suất từ 150 đến 180 tấn/ha; mô hình lúa, tôm tại vùng nước mặn cũng mang lại hiệu quả, được nhân rộng và đang được tập trung chỉ đạo, khuyến khích sản xuất để cơ cấu lại ngành nông nghiệp.

Theo nhandan.com.vn