Nhận biết dông lốc và cách phòng tránh

Trận dông lốc xảy ra ở Bình Xuyên (Vĩnh Phúc) chiều tối 10/6 làm 3 người chết, hàng chục người bị thương, nhiều tài sản bị phá hủy. Ảnh: Internet

Không khí nóng sinh ra gió lốc

Gần đây, nhiều trận dông lốc xuất hiện vào chiều tối, gây thiệt hại tài sản và tính mạng của con người. Trận dông lốc xảy ra ở Bình Xuyên (Vĩnh Phúc) chiều tối 10/6 làm 3 người chết, hàng chục người bị thương, nhiều tài sản bị phá hủy. Trước đó, các tỉnh như Tuyên Quang, Lào Cai, Yên Bái, Cần Thơ… cũng xuất hiện nhiều trận giông lốc gây thiệt hại hoa màu rất lớn.

Lý giải về hiện tượng này, ông Trần Quang Năng, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, do ảnh hưởng của rãnh áp thấp bị nén nên trong ngày 10/6, ở khu vực Bắc Bộ vẫn xảy ra tình trạng nắng nóng và nắng nóng gay gắt. Ở khu vực Vĩnh Phúc có nền nhiệt độ cao nhất trong ngày là 37 độ. Do ảnh hưởng kết hợp với vùng hội tụ gió lên đến 3.000m nên từ chiều tối 10/6 mưa dông mạnh đã xảy ra trên khu vực Bắc Bộ, trong đó có tỉnh Vĩnh Phúc. Việc thường xuất hiện các hiện tượng như lốc xoáy đi kèm với dông mạnh là nguyên nhân chính của việc hình thành cơn lốc xoáy ở Vĩnh Phúc.

Dông là hiện tượng khí quyển quy mô nhỏ, đặc trưng bởi một hoặc một tổ chức mây đối lưu sâu và luôn đi kèm theo đó là hiện tượng sấm, sét và thường kèm theo gió mạnh, mưa lớn, đôi khi có mưa đá. Ở những vùng có giông, các yếu tố khí tượng thường thay đổi đột ngột như: nhiệt độ, độ ẩm không khí, khí áp, hướng và tốc độ gió. Dông được hình thành khi có đối lưu mạnh trong đó sự phát triển đối lưu ở trong mây có ý nghĩa rất lớn đối với sự tạo ra dông.

Lốc là một hiện tượng gió xoáy cực mạnh, xảy ra trong một phạm vi nhỏ, hàng chục tới hàng trăm mét và tồn tại trong một thời gian ngắn. Đi kèm với hiện tượng lốc là dông và mưa đá. Nguyên nhân sinh ra gió lốc là những dòng khí nóng bốc lên cao một cách mạnh mẽ. Trong những ngày nóng nực của mùa hè, mặt đất bị đốt nóng không đều nhau, một khoảng nào đó hấp thụ nhiệt thuận lợi sẽ nóng hơn, tạo ra một vùng khí áp giảm và tạo nên dòng thăng, không khí lạnh hơn ở xung quanh tràn đến tạo thành hiện tượng gió xoáy, tương tự như trong cơn bão nhưng ở quy mô nhỏ hơn rất nhiều.

Chỉ cảnh báo được trước 30 phút

Đặc điểm của gió lốc là tốc độ gió tăng mạnh đột ngột trong một thời gian ngắn. Lốc cũng thường xuất hiện trong những đám mây dông, khi đối lưu phát triển mạnh, sự chênh lệch nhiệt độ theo chiều thẳng đứng lớn, làm cho áp suất thay đổi đột ngột, tạo nên những cột gió xoáy lớn. Với những cột gió xoáy lớn này hoàn toàn có khả năng bốc, kéo theo lên nhiều toa tàu hoả cùng một lúc hoặc những ngôi nhà hoặc những tàu thuyền cỡ vài chục tấn.

Ông Trần Quang Năng cho hay, nước ta là một trong những nơi có nhiều dông và xảy ra nhiều nhất ở vùng ven biển và vùng núi. Trên lục địa, dông thường xảy ra vào mùa nóng, nhất là vào buổi chiều và tối khi đối lưu ở trong đất liền phát triển mạnh hơn ở trên biển hoặc khi có sự tranh chấp của các khối không khí như khi có không khí lạnh. Ở vùng biển gần ven bờ, giông thường tập trung xảy ra vào ban đêm. Nguyên nhân chính là do sự chênh lệch nhiệt độ giữa nước và không khí đạt đến cực đại tạo điều kiện thuận lợi cho đối lưu phát triển vào ban đêm.

Tùy theo vùng, miền, thời gian xảy ra hiện tượng giông nhiều ở mỗi địa phương một khác nhau. Mặc dù vậy, nhìn chung ở nước ta mùa dông thường bắt đầu từ cuối tháng 3 và kết thúc vào khoảng cuối tháng 11 đầu tháng 12. Lốc thường xảy ra trong khoảng từ tháng 4 đến tháng 10. Ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ, trong mùa Đông hầu như không có hiện tượng này. Lốc xoáy thường xảy ra vào mùa hè, nhất là ở những vùng núi và vùng sát biển. Ở Nam Bộ, hiện tượng gió lốc trong mùa hè không phổ biến như ở Bắc Bộ và Trung Bộ.

Dông, lốc cũng như vòi rồng là các hiện tượng quy mô nhỏ, xuất hiện rất đột ngột và hoạt động trong một khoảng thời gian ngắn và hiện nay trên thế giới chưa thể dự báo chính xác cụ thể về thời điểm cũng như ví trị xảy ra các hiện tượng này. Liệu có thể dự báo được dông lốc? Theo cơ quan khí tượng quốc gia thì với trình độ khoa học công nghệ dự báo khí tượng hiện nay, việc dự báo, cảnh báo chính xác được thời điểm, địa điểm xảy ra các thiên tai quy mô nhỏ như lốc xoáy, mưa đá là không thực hiện được. Tuy nhiên, với mạng lưới trạm ra đa hiện có, hệ thống dự báo của Tổng cục Khí tượng Thủy văn (Bộ TN&MT) có thể đưa ra các cảnh báo đối với các cơn dông trước từ 30 phút tới vài giờ. Khi có cảnh báo về dông, người dân cần đề phòng và sẵn sàng các phương án tránh trú khi có dông và lốc xoáy xuất hiện.

Biết cách đề phòng

Ông Trần Quang Năng cho hay, đặc điểm của gió lốc là tốc độ gió tăng mạnh đột ngột. Khi đối lưu phát triển mạnh trong các đám mây giông, sự chênh lệch nhiệt độ theo chiều thẳng đứng lớn, làm cho áp suất thay đổi đột ngột. Nó tạo nên những cột gió xoáy lớn có khả năng phá hủy, hút, kéo rất lớn. Đã bắt đầu vào mùa mưa bão, đi kèm theo nó là việc xuất hiện liên tục Dông, lốc, xoáy. Đây chính là thời điểm xuất hiện lốc xoáy với nhiều mức độ ảnh hưởng khác nhau, tiềm ẩn mạnh nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng và tài sản.

Lốc xoáy thường xảy ra cùng với những cơn giông mạnh. Nên khi có các thông tin cảnh báo mưa Dông thì người dân cần tránh trú ở những nơi an toàn tại các công trình xây dựng kiên cố. Người dân cũng lưu ý, những ngày nắng nóng, cần theo dõi chặt chẽ cảnh báo trên các phương tiện truyền thông để có biện pháp để đề phòng thiệt hại do dông, lốc gây ra.

Theo giaoducthoidai.vn