Những nội dung và dự toán kinh phí đo đạc khảo sát cạn - mặn ở khu vực Nam Bộ năm 2020

Xâm nhập mặn trên thế giới đang được xem là một tai biến môi trường bởi nó ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh trưởng, phát triển của cây trồng, làm giảm tính đa dạng sinh học và làm mất cân bằng sinh thái. Ở Việt Nam xâm nhập mặn được coi là một trong những loại hình thiên tai nguy hiểm. Trong những năm gần đây, đặc biệt là các năm 2015, 2016, tình hình thiệt hại do xâm nhập mặn gây ra ngày càng trở nên nghiêm trọng ở các vùng ven biển, nhất là ở đồng bằng sông Cửu Long. Để có cơ sở triển khai các biện pháp ứng phó với xâm nhập mặn thì việc quan trắc xâm nhập mặn trên các vùng cửa sông là không thể thiếu được. Trong khuôn khổ bài báo này, bằng phương pháp thống kê, phân tích, tác giả đi sâu vào việc nghiên cứu, đánh giá hiện trạng mạng lưới quan trắc mặn, đồng thời đề xuất, kiến nghị các giải pháp để tăng hiệu quả của công tác đo mặn trong tương lai.

Công tác quan trắc chính hiện nay vẫn là công tác thủ công, số lượng trạm quan trắc ít ỏi, mạng lưới các trạm thưa thớt dẫn đến khoảng cách đặt trạm chưa thực sự đảm bảo yêu cầu quan sát, giám sát, dự báo cho độ chính xác cao cũng như có vùng không đảm bảo số liệu quan trắc nên không thể đánh giá chi tiết xâm nhập mặn trên toàn vùng. Bên cạnh đó, quy chuẩn, quy phạm kỹ thuật ban hành từ năm 1999, cách đây gần 20 năm có nhiều điểm chưa rõ ràng chi tiết trong việc đo đạc, điều tra, khảo sát phục vụ các mục đích khác nhau nay đã không còn phù hợp. Thời gian đo mặn chưa thực sự phản ánh đầy đủ quá trình xâm nhập mặn do nguyên nhân biến đổi khí hậu gây ra hiện nay.

Vì vậy, cần tích cực và nhanh chóng tập trung đầu tư vào mạng lưới quan trắc, nâng cấp, hiện đại đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật cũng như yêu cầu thực tiễn. Quan trắc cần đúng quy định, quy chuẩn kỹ thuật đề ra, phải phù hợp với các quy định của Luật Tài nguyên nước, Luật bảo vệ Môi trường và đặc biệt là Thông tư 39/2016/TT-BTNMT ngày 19 tháng 12 năm 2016 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Quy định kỹ thuật về Quan trắc và điều tra khảo sát xâm nhập mặn.

Cùng với đó, việc xây dựng Quy chế cũng như định mức cho hệ thống trạm đo mặn tự động có lẽ chưa thể thực hiện được ngay mà cần phải có thời gian. Với tình hình biến đổi khí hậu gia tăng mạnh mẽ, xâm nhập mặn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất và đời sống dân sinh càng khẳng định vai trò của việc quan trắc xâm nhập mặn là quan trọng. Tuy nhiên, thực tế mạng lưới quan trắc xâm nhập mặn hiện nay còn thưa thớt, chưa đáp ứng được yêu cầu. Tuy đã được Nhà nước quan tâm chú ý nhưng do nguồn ngân sách còn hạn chế nên các phương tiện, thiết bị, máy móc phục vụ đo đạc còn mang tính thủ công, thô sơ, mức độ tự động hóa chưa cao; chế độ và tần suất đo một số nơi còn thưa; vấn đề khảo sát định kỳ phục vụ đánh giá xâm nhập mặn, dự báo xâm nhập mặn, trong tình hình mặn diễn biến phức tạp như hiện nay chưa có quy chế và định mức áp dụng riêng. Ngoài ra với điều kiện kinh tế của nước ta việc nghiên cứu thiết lập hệ thống trạm đo mặn có tính hiện đại hóa tự động hóa phục vụ đánh giá hiện trạng diễn biến mặn cũng như dự báo xâm nhập mặn mới chỉ nằm trong quy mô dự án dùng nguồn vốn ở mức độ thử nghiệm trong một thời gian nhất định rồi dừng, hoặc khả năng triển khai nhỏ lẻ chưa có tính rộng khắp.

Việc quan trắc cần thỏa mãn tiêu chí: phù hợp với kịch bản Biến đổi khí hậu và Nước biển dâng quốc gia đối với khu vực quan trắc; tương quan với các điểm quan trắc khí tượng thủy văn trong khu vực, để từ đó kết nối các thông tin liên quan giữa biến đổi khí hậu và nước biển dâng giữa các điểm quan trắc khí tượng thủy văn và quan trắc chất lượng nước nhằm đánh giá đúng hiện trạng về diễn xâm nhập mặn trên lưu vực sông. Đảm bảo đầy đủ chỉ tiêu các thông số đo mặn theo quy định.

Tin KHTC