Mục lục Tạp chí Khí tượng Thủy văn Tháng 7 năm 2018

STT

Tên bài và tác giả

Số trang

1

MÔ PHỎNG QUÁ TRÌNH LAN TRUYỀN DẦU BẰNG MÔ HÌNH DELFT3D KHU VỰC BIỂN CẦN GIỜ, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Đậu Thị Nhàn¹, Đào Nguyên Khôi¹, Phạm Thị Lợi¹, Nguyễn Thị Diễm Thúy¹

¹Khoa môi trường, trường Đại học Khoa học tự nhiên, ĐHQG-HCM

Tóm tắt: Thành phố Hồ Chí Minh (Tp.HCM) là vùng kinh tế trọng điểm của cả nước với mật độgiao thông đường thủy cao và tập trung nhiều cảng biển lớn với tiềm ẩn nguy cơ tràn dầu gây ô nhiễm môi trường. Mục tiêu của nghiên cứu là mô phỏng quá trình lan truyền dầu cho khu vực biển Cần Giờ bằng mô hình Delft3D. Đầu tiên, mô hình Delft3D được hiệu chỉnh và kiểm định với mực nước và mô hình đã thể hiện được khả năng mô phỏng tốt dòng chảy trong khu vực nghiên cứu với R2 và NSE > 0.9 ở cả giai đoạn hiệu chỉnh và kiểm định. Sau đó mô hình Delft-3D được sử dụng đểmô phỏng lan truyền dầu tại 2 vị trí giả định xảy ra sự cố là cửa Soài Rạp và vịnh Gành Rái với lượng dầu tràn là 1000 tấn. Kết quả cho thấy vào mùa khô vệt dầu loang sâu vào trong các con sông và vào mùa mưa thì vệt dầu loang rộng ra khu vực biển Cần Giờ. Kết quả nghiên cứu có thể phục vụlàm tài liệu tham khảo cho công tác ứng phó sự cố tràn dầu trên địa bàn Tp.HCM.

Từ khóa: Dòng chảy, tràn dầu, Delft3D, Tp.HCM.

1

2

NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG SỐ LIỆU RADAR PHỤC VỤ CẢNH BÁO, DỰ BÁO B.O KÈM MƯA LỚN VÀ XÂY DỰNG CÁC CẤP ĐỘ RỦI RO THIÊN TAI ỞKHU VỰC BẮC TRUNG BỘ

Lê Đức Cương¹, Đặng Ngọc San¹

¹ Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Bắc Trung Bộ

Tóm tắt: Bắc Trung Bộ là một trong những khu vực có rất nhiều các thiên tai Khí tượng thủy văn (KTTV) như bão, ATNĐ, mưa lớn mưa đá, nắng nóng, hạn hán, dông, tố, lốc và giá rét…gây nhiều thiệt hại về người và ảnh hưởng lớn đến sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội ở khu vực. Để nâng cao hiệu qủa của dự báo phục vụ KTTV cho công tác phòng chống và giảm nhẹ thiên tai, Đài khí tượng Thủy văn khu vực Bắc Trung Bộ đã và đang nghiên cứu, khai thác, sử dụng các mô hình, cáccông nghệ tiên tiến phục vụ cảnh báo, dự báo. Trong đó số liệu, hình ảnh của của các thế hệ Radar thời tiết đẫ đóng góp vai trò vô cùng quan trọng; tuy nhiên việc sử dụng Radar thời tiết mới dừng lại ở chỗ quan trắc, phát hiện, theo dõi và dự đoán theo tuyến tính. Vì vậy, nghiên cứu này được thực hiện nhằm khai thác, sử dụng nguồn số liệu, hình ảnh mà các thế hệ Radar thu thập được để xây dựng các công cụ hỗ trợ cảnh báo, dự báo các hiện tượng thời tiết nguy hiểm cỡ lớn như bão, mưa lớn từtrường mây bão gây lũ lụt ngập úng và hỗ trợ ra quyết định cảnh báo các cấp độ rủi ro thiên tai chi tiết và phù hợp đến cấp huyện, vùng, tiểu vùng xã trên phạm vi toàn khu vực Bắc Trung Bộ.

Từ khóa: IFAS, phân tích lũ.

11

3

NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM KHÍ HẬU TỈNH NINH THUẬN

Từ Thị Năm¹, Phạm Thị Minh¹, Bùi Thị Tuyết¹

¹Trường Đại học Tài Nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh

Tóm tắt: Ninh Thuận được biết đến là một vùng có khí hậu khắc nghiệt. Khí hậu tỉnh Ninh Thuận là khí hậu nhiệt đới gió mùa với 2 mùa rõ rệt là mùa khô và mùa mưa, tương ứng với thời kỳ chịu ảnh hưởng của gió mùa tây nam và gió mùa đông bắc. Mùa khô bắt đầu từ tháng 1 và kết thúc vàotháng 8; mùa mưa từ tháng 9 đến tháng 12. Lượng mưa mùa mưa chiếm từ 52 - 71% và mùa khô từ29 - 48% tổng lượng mưa năm. Mùa khô thường xuyên xảy ra hạn hán gay gắt, mùa mưa thường xuất hiện lũ lớn. Vì vậy, nhóm tác giả đa nghiên cứu, tính toán, phân tích, đánh giá và xây dựng bản đồ khí hậu để tìm ra những đặc trưng cơ bản nhất của khí hậu. Nghiên cứu đặc điểm khí hậu giúp tỉnh Ninh Thuận có kế hoạch khai thác, sử dụng tài nguyên khí hậu, nguồn nước hợp lý, hiệu quả, bền vững, đồng thời có chiến lược quy hoạch vùng sản xuất và phòng chống thiên tai ở các địaphương.

Từ khóa: Khí hậu, Nhiệt độ, Mưa, Gió, Tỉnh Ninh Thuận.

21

4

NGHIÊN CỨU ỨNG DỤNG MÔ HÌNH HEC – RAS MÔPHỎNG DÒNG CHẢY LŨ LƯU VỰC SÔNG BẾN HẢI TỈNH QUẢNG TRỊ

Trần Thị Thu Thảo¹, Vũ Thị Hoa², Phạm Thị Minh¹, Bùi Thị Tuyết¹

¹Trường Đại học Tài Nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh

²Đài KTTV tỉnh Nam Định

Tóm tắt: Quảng Trị là một trong các tỉnh duyên hải miền Trung có đặc điểm khí hậu và địa hìnhphức tạp, là nơi chịu ảnh hưởng của hầu hết các loại thiên tai thường xảy ra ởViệt Nam nhưng với tần suất cao hơn, mức độ ác liệt hơn như: bão, lũ và ngập lụt. Do vậy, khi xảy ra lũ lớn thường gây ra ngập lụt trên diện tích đồng bằng rộng lớn. Bài báo này đưa ra một số kết quả hiệu chỉnh và kiểm định dòngchảy lũ lưu vực sông Bến Hải tỉnh Quảng Trị cho 2 trận lũ lớn năm 2005 và 2016. Kết quả hiệu chỉnh và kiểm định mô hình đều đạt chỉ số Nash cao trên 0,85. Dựa trên bộ thông số thuỷlực xác định được trong quá trình hiệu chỉnh và kiểm định mô hình, tính toán mô phỏng cho trận lũ ứng với tần suất thiết kế 1% để mô phỏng khả năng thoát lũ cho lưu vực.

Từ khoa: Quảng Trị, sông Bến Hải, dòng chảy lũ, mô hình HEC-RAS.

30

5

GIẢI PHÁP TỰ ĐỘNG HÓA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGHIỆP VỤ TRẠM KTTV VÀ TRUYỀN TIN THEO THỜI GIAN THỰC TỪ CÁC TRẠM KTTV TRUYỀN THỐNG

Dương Văn Khánh¹, Nguyễn Xuân Tuấn¹, Nguyễn Minh Hải¹

¹ Trung tâm Quan trắc KTTV

Tóm tắt: Nghiên cứu, ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật (KHKT) về điện tử, công nghệ thông tin, viễn thông vào tự động hóa đo đạc quan trắc, truyền tin Khí tượng thủy văn (KTTV) cho các thiết bị đo truyền thống, phục vụ công tác dự báo khí tượng thủy văn là rất cần thiết. Nghiên cứu này sẽ trình bày nội dung về kết cấu hệ thống, bao gồm bộ thiết bị tự động điều khiển đo đạc, lưu trữ và truyền dữ liệu quan trắc các yếu tố KTTV, tích hợp bởi các module với các tính năng riêng biệt, được tối ưu hóa cho các trạm khí tượng truyền thống và công cụ giám sát quản lý nghiệp vụcho các trạm quan trắc KTTV tự động đồng thời phân tích đánh giá kết quả thử nghiệm lắp đặt thiết bị đo và truyền số liệu thời gian thực cũng như khả năng sử dụng công cụ giám sát quản lý nghiệp vụ quản lý trạm KTTV.

Từ khóa: Hệ thống tự động hóa, đo đạc, hiển thị và lưu trữ dữ liệu.

39

6

NGHIÊN CỨU CHẾ ĐỘ GIÓ KHU VỰC NAM TRUNG BỘ

Từ Thị Năm¹, Trần Văn Sơn¹

¹Trường Đại học Tài Nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh

Tóm tắt: Hình thái khí hậu khu vực Nam Trung Bộ là tiềm năng thiên nhiên của một nền kinh tếđể nông - lâm - ngư - công nghiệp phát triển toàn diện. Một trong những tiềm năng thiên nhiên được tác giả nghiên cứu ở đây chính là chế độ gió khu vực Nam Trung Bộ. Tài nguyên gió rất quan trọng trong điều kiện thực của khu vực Nam Trung Bộ hiện nay và là một trong những khu vực có điều kiện tự nhiên rất thuận lợi cho việc xây dựng các nhà máy điện gió chạy bằng sức gió, bởi vì gió vùng này không những có vận tốc trung bình lớn mà còn có một thuận lợi khác đó là số lượng các cơn bão khu vực ít và gió có xu thế ổn định. Kết quả nghiên cứu chế độ gió khu vực Nam Trung Bộ đểlàm cơ sở đánh giá tiềm năng năng lượng gió của khu vực và có thể cung cấp thông tin cho các dựán điện gió trong tương lai. Qua việc phân tích, tổng hợp và vẽ hoa gió dựa trên hệ thống số liệu 30 năm (1987 - 2016) tại các trạm khí tượng tác giả đã rút ra được đặc điểm nổi bật của chế độ gió khu vực Nam Trung Bộ chủ yếu là gió mùa và gió tín phong với 2 hướng gió chính là Đông Bắc và Tây Nam. Ưu điểm lớn nhất của nguồn năng lượng gió khi khai thác được là bởi đây là nguồn năng lượng xanh, thân thiện với môi trường và không gây ra những tác hại đáng kể tới an sinh xã hội.

Từ khóa: Gió, Gió mùa, Gió tín phong, Tốc độ gió, Khu vực Nam Trung Bộ.

50

7

TÓM TẮT TÌNH HÌNH KHÍ TƯỢNG, KHÍ TƯỢNG NÔNG NGHIỆP, THỦY VĂN THÁNG 6 NĂM 2018

Trong tháng 6/2018, đ. xuất hiện cơn bão số 2 và 01 áp thấp nhiệt đới trên khu vực Biển Đông, tuy nhiên đều không ảnh hưởng đến đất liền Việt Nam. Lượng mưa trên toàn quốc phổ biến ở mức thấp hơn so với trung bình nhiều năm, ngoại trừ một số nơi ở vùng núi phía bắc có lượng mưa cao hơn trung bình nhiều năm.

60