Trẻ em lội qua nước lũ ở Palangka Raya, miền Trung Kalimantan, Indonesia. Ảnh: Greenpeace/Pram
Nước biển dâng gây ra những rủi ro “không thể tưởng tượng được” đối với hàng tỷ người trên khắp thế giới, cùng những tác động sâu sắc đối với an ninh, luật pháp quốc tế, nhân quyền và cơ cấu xã hội, các quan chức cấp cao đã phát biểu trước Hội đồng Bảo An, khi các thành viên tổ chức cuộc tranh luận đầu tiên về tác động toàn cầu của hiện tượng.
Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc António Guterres, người khai mạc cuộc họp cho biết: “Tác động của nước biển dâng đang tạo ra những sự bất ổn và xung đột mới. Ông cảnh báo rằng đường bờ biển của một số quốc gia sẽ chứng kiến tốc độ mực nước biển trung bình tăng gấp ba lần trong những thập kỷ tới, các cộng đồng ở vùng trũng thấp và toàn bộ các quốc gia có thể biến mất vĩnh viễn. “Chúng ta sẽ chứng kiến một cuộc di cư ồ ạt của toàn bộ dân cư theo quy mô lớn, và chúng ta sẽ chứng kiến sự cạnh tranh khốc liệt hơn bao giờ hết đối với nước ngọt, đất đai và các nguồn tài nguyên khác”.
Mối đe dọa cấp số nhân
Mô tả mực nước biển dâng cao như một mối đe dọa nhân lên, Tổng thư ký cho biết hiện tượng này cũng gây nguy hiểm cho việc tiếp cận với nước, thực phẩm và chăm sóc sức khỏe. Trong khi đó, xâm nhập mặn có thể làm mất việc làm và toàn bộ nền kinh tế trong các ngành như nông nghiệp, ngư nghiệp và du lịch, đồng thời có thể gây thiệt hại hoặc phá hủy cơ sở hạ tầng quan trọng, chẳng hạn như hệ thống giao thông, bệnh viện và trường học. Theo dữ liệu được công bố gần đây của Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), mực nước biển trung bình toàn cầu đã tăng nhanh hơn kể từ năm 1900 so với bất kỳ thế kỷ nào trước đó trong 3.000 năm qua. Nó cảnh báo rằng, ngay cả khi sự nóng lên toàn cầu được giới hạn một cách “kỳ diệu” ở mức 1,5 độ, thì hành tinh này vẫn sẽ chứng kiến mực nước biển dâng cao đáng kể.
Tổng thư ký António Guterres (giữa bàn) phát biểu tại cuộc họp của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc về Nước biển dâng và tác động của nó đối với hòa bình và an ninh quốc tế. Ảnh: UN Photo/Loey Felipe
Sự tàn phá hiển nhiên
Ông Guterres cảnh báo Hội đồng Bảo An rằng, trong bất kỳ kịch bản tăng nhiệt độ nào, các quốc gia từ Bangladesh đến Trung Quốc, Ấn Độ và Hà Lan đều sẽ gặp rủi ro. Các siêu đô thị trên mọi châu lục sẽ phải đối mặt với những tác động nghiêm trọng, bao gồm Lagos, Bangkok, Mumbai, Thượng Hải, London, Buenos Aires và New York. Mối nguy hiểm đặc biệt nghiêm trọng đối với khoảng 900 triệu người sống ở các vùng ven biển ở độ cao thấp – cứ mười người thì có một người trên trái đất. Ông nói, sự tàn phá đã rõ ràng ở nhiều nơi trên thế giới, đồng thời lưu ý rằng nước biển dâng cao đã tàn phá sinh kế của ngành du lịch và nông nghiệp trên khắp vùng Caribê. Mực nước biển dâng và các tác động khí hậu khác đã buộc mọi người phải di dời ở Fiji, Vanuatu, Quần đảo Solomon và các nơi khác. Trong bối cảnh đó, ông kêu gọi hành động trên nhiều mặt, bao gồm mở rộng hiểu biết của cộng đồng toàn cầu về nguyên nhân gốc rễ của tình trạng mất an ninh và giải quyết các tác động của mực nước biển dâng trong các khuôn khổ pháp lý và nhân quyền.
Các mối đe dọa đối với “vựa lúa mì” của thế giới
Csaba Kőrösi, Chủ tịch hiện tại của Đại hội đồng, cũng phát biểu trước Hội đồng, nhắc lại rằng biến đổi khí hậu - “thách thức lớn nhất của thế hệ chúng ta” - là vấn đề được các nhà lãnh đạo thế giới nêu ra nhiều nhất trong cuộc tranh luận cấp cao cuối cùng của Đại hội đồng. Trích dẫn các dự đoán rằng từ 250 đến 400 triệu người có thể sẽ cần nhà mới ở những địa điểm mới trong vòng chưa đầy 80 năm nữa, ông cũng cảnh báo về những tác động tàn phá đối với “vựa lúa mì” của thế giới, đặc biệt là các vùng đồng bằng màu mỡ dọc theo sông Nile, sông Mê Kông và các con sông khác. Trong khi đó, mực nước biển dâng do khí hậu cũng đang đặt ra những câu hỏi pháp lý mới vốn là cốt lõi của bản sắc quốc gia và Nhà nước. Ông kêu gọi Hội đồng công nhận tầm quan trọng của hành động khí hậu như một công cụ chính để xây dựng hòa bình, nhấn mạnh rằng dữ liệu và khuôn khổ để bảo vệ chống lại mối đe dọa từ mực nước biển đã tồn tại. “Điều cần thiết bây giờ, hơn bao giờ hết là ý chí chính trị để hành động,” ông nói.
Không quốc tịch bên bờ biển
Bogdan Aurescu, Bộ trưởng Ngoại giao Romania và Đồng Chủ tịch Nhóm Nghiên cứu của Ủy ban Luật pháp Quốc tế về Mực nước biển dâng, đồng ý rằng mực nước biển liên quan đến biến đổi khí hậu đặt ra rủi ro thực sự đối với hơn 2/3 các Quốc gia Thành viên Liên Hợp Quốc. Phác thảo một loạt các tác động của mực nước biển dâng, ông cho biết các đường bờ biển đang bị “đẩy” vào trong, ảnh hưởng đến các đường cơ sở dùng để đo lường các vùng biển của các quốc gia và do đó đe dọa khả năng tiếp cận các nguồn tài nguyên của các quốc gia. Mặc dù có sẵn một số hành động để bảo vệ bờ biển của các quốc gia, bao gồm cả các rào cản vật lý, nhưng chi phí của chúng vẫn nằm ngoài tầm với của nhiều quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất.
Ông Aurescu nhấn mạnh sự cần thiết phải khai thác tốt hơn luật pháp quốc tế để hỗ trợ các quốc gia chịu rủi ro cao nhất do mực nước biển dâng, đồng thời chỉ ra rằng Ủy ban Luật pháp Quốc tế gần đây đã bổ sung chủ đề “Mực nước biển dâng liên quan đến luật pháp quốc tế” vào chương trình nghị sự của mình. Trong số các mối đe dọa khác, ông cho biết cần có những nỗ lực khẩn cấp để tránh các tình huống “không quốc tịch trên thực tế” có thể xảy ra, bao gồm cả việc bảo vệ các quyền cơ bản và danh tính của những người buộc phải rời bỏ quê hương của họ do hậu quả của biến đổi khí hậu.
Bogdan Aurescu, Đồng Chủ tịch Nhóm Nghiên cứu của Ủy ban Luật pháp Quốc tế về Mực nước biển dâng và Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Romania, phát biểu tại cuộc họp của Hội đồng Bảo an về Mực nước biển dâng và tác động của nó đối với hòa bình và an ninh quốc tế. Ảnh: UN Photo/Evan Schneider
Không bị trừng phạt và không hành động
Cũng phát biểu tại Hội đồng Bảo An là Coral Pasisi, Giám đốc Biến đổi Khí hậu của Cộng đồng Thái Bình Dương và Chủ tịch của tổ chức phi chính phủ, Tofia Niue. Bà cảnh báo rằng, đến năm 2050 – “trong vòng đời của con cháu chúng ta” – mực nước biển dâng sẽ vượt quá ít nhất một mét đối với hầu hết các quốc đảo nhỏ đang phát triển, một sự thay đổi sẽ kéo dài hàng nghìn năm. Liệt kê những tác động nghiêm trọng mà cộng đồng đang phải đối mặt ngày nay, từ hiện tượng tẩy trắng rạn san hô đến xâm nhập mặn, bà lên án việc cộng đồng quốc tế tiếp tục coi thường trách nhiệm và không bị trừng phạt khi không hành động để ngăn chặn biến đổi khí hậu. “Đây là một vấn đề an ninh có tầm quan trọng tối cao đối với Khu vực Thái Bình Dương,” bà nói, đồng thời nhấn mạnh rằng hậu quả an ninh do mực nước biển dâng cao không được giải quyết sẽ trực tiếp thuộc thẩm quyền của Hội đồng. Bà cũng bày tỏ hy vọng rằng Đại hội đồng sẽ sớm thông qua nghị quyết do Vanuatu đưa ra, yêu cầu ý kiến tư vấn từ Tòa án Công lý Quốc tế về nghĩa vụ của các Quốc gia đối với biến đổi khí hậu.
Ảnh: UN Photo/Loey Felipe
Coral Pasisi, Giám đốc Biến đổi Khí hậu của Cộng đồng Thái Bình Dương (SPC) và Chủ tịch Tofia Niue, trình bày tóm tắt cuộc họp của Hội đồng Bảo an về Mực nước biển dâng và tác động của nó đối với hòa bình và an ninh quốc tế.
Nguồn: https://news.un.org/en/story/2023/02/1133492
Vụ KHCN và HTQT
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.png)