Giới thiệu chung
Tại Việt Nam các hiện tượng thời tiết như nắng nóng, mưa lớn, hay rét đậm, rét hại… đều là những hiện tượng thời tiết nguy hiểm, để cảnh báo, dự báo được chính xác các hiện tượng thiên tai này cần phải kết hợp các phương pháp dự báo hiện đại như: mô hình số, thống kê hoặc kết hợp giữa thống kê và mô hình. Tuy nhiên, chỉ dựa vào các phương pháp như hiện nay để dự báo khí hậu là chưa đủ. Việc theo dõi và giám sát được những thay đổi của khí hậu quá khứ và hiện tại cung cấp thông tin quan trọng, giúp phát hiện những qui luật thay đổi, từ đó nâng cao chất lượng dự báo.
Bằng cách sử dụng phần mềm hỗ trợ việc xây dựng và phân tích dữ liệu khí hậu CDT (Climate Data Tool), tác giả sẽ đi tính toán thông kê số ngày xuất hiện mưa lớn, nắng nóng, rét đậm, rét hại dựa trên bộ số liệu quan trắc được thu thập hàng ngày của 186 trạm trong thời kì 1980-2019. Từ đó sẽ nắm bắt được sự phân bố hoặc quy luật của các hiện tượng thời tiết nguy hiểm này theo thời gian khác nhau: tháng, năm, hoặc giai đoạn, tại mỗi khu vực, mỗi địa điểm, sẽ là cơ sở cho các nhà nghiên cứu khí hậu, các dự báo viên có thêm sự hiểu biết góp phần cải thiện chất lượng dự báo dài hạn.
Ứng dụng CDT thống kê một số hiện tượng thời tiết cực đoan giai đoạn từ năm 1980-2019
Hình 1. Giao diện sử dụng của phần mềm CDT
Bằng cách sử dụng tính năng phân tích tổng hợp dữ liệu khí hậu “Aggregation” phần mềm CDT sẽ hỗ trợ người dùng xác định các chỉ tiêu khi làm việc với bộ dữ liệu nhiệt độ, hoặc lượng mưa theo ngày, tháng.
1. Thống kê số ngày nắng nóng theo tháng giai đoạn từ 1980-2019 sử dụng phần mềm CDT
Trong chuyên đề này tác giả muốn sử dụng để xác định số ngày xuất hiện nắng nóng, với nhiệt độ cao nhất ngày dao động trong khoảng từ trên 35 độ C với bộ số liệu nhiệt độ cao nhất ngày được quan trắc trong giai đoạn 1980-2019. Trong đó, sẽ phân chia nắng nóng theo 3 cấp độ đã phân tích ở trên, bao gồm nắng nóng, nắng nóng gay gắt, nắng nóng đặc biệt gay gắt trong các tháng thời kì từ 1980-2019.
Hình 2. Các thông số khi lựa chọn trong ứng dụng CDT
Kết quả sau khi sử dụng phần mềm CDT lựa chọn các tham số nhiệt độ tối cao ngày ở 3 cấp độ đã nêu ở trên, tác giả thu được 3 bộ số liệu tương ứng với số ngày xuất hiện nắng nóng, nắng nóng gay gắt, nắng nóng đặc biệt gay gắt theo tháng tại 186 điểm trạm trên phạm vi cả nước trong thời kì 1980-2019. Định dạng file số liệu theo dạng chuẩn *.csv như sau:
Hình 3. Số ngày xuất hiện nắng nóng theo tháng thời kì 1980-2019
Ngoài việc tính toán thống kê số ngày xuất hiện nắng nóng trong tháng người dùng có thể sử dụng phần CDT để hiển thị số ngày nắng nóng theo phân bố không gian theo từng tháng trên phạm vi cả nước.
Ngoài việc thống kê và biểu diễn theo không gian trên phạm vi toàn quốc, người dùng có thể sử dụng phần mềm CDT để thống kê số ngày xuất hiện nắng nóng tại 1 điểm trạm. Ví dụ dưới đây, tác giả lấy số liệu thống kê tại trạm Láng (Hà Nội)
Hình 6. Thống kê số ngày xuất hiện nắng nóng trong tháng 06 và xu thế biến đổi theo từng năm trong giai đoạn 1980-2019
Kết luận:
Bằng cách sử dụng phần mềm thống kê số liệu khí hậu CDT, tác giả đã tính toán thống kê số ngày xuất hiện nắng nóng, theo tháng, năm trong giai đoạn 1980-2019 tại 186 điểm trạm trên phạm vi toàn quốc, và đưa ra một số kết luận như sau:
Số ngày nắng nóng đặc biệt gay gắt tập trung nhiều ở khu vực Thanh Hóa trở vào cho đến Quảng Bình, Quảng Trị với số ngày nắng nóng đặc biệt gay gắt dao động trong khoảng 7-11 ngày, các khu vực khác phổ biến dưới 3 ngày/năm.
Các kết quả thu được sẽ là cơ sở khí hậu để các dự báo viên, các nhà nghiên cứu khí tượng học xác định sự biến đổi của các hiện tượng thời tiết, góp phần nâng cao chất lượng dự báo hạn tháng trở lên.
Biên tập: ThS.Nguyễn Văn Hưởng, ThS.Hoàng Thị Mai, TS Hoàng Phúc Lâm
Tổng hợp: Vụ KHQT
.png)
.png)
.jpg)
.png)
.jpg)
.png)